600 FİKİR / Mü’min

Bakış açısının önemi!

هُوَ الَّذ۪ي يُر۪يكُمْ اٰيَاتِه۪ وَيُنَزِّلُ لَكُمْ مِنَ السَّمَٓاءِ رِزْقاًۜ وَمَا يَتَذَكَّرُ اِلَّا مَنْ يُن۪يبُ

“Size ayetlerini gösteren, sizin için gökten rızık indiren O’dur. Allah’a yönelenden başkası ibret almaz.” (Mü’min 13)

Ayetin son kısmındaki ‘Allah’a yönelenden başkası ibret almaz!’ ifadesi, ‘Kuran okuyup mana ile amel etmeyen kişi, ‘dinî bir bakış açısına sahip olmadığından’ Allah Teâlâ’ya yönelememiş ve ibret alamamış olacaktır,’ şeklinde değerlendirilebilir.

Kuran’da 382 ayette ‘ayet’ ifadesi hem ilahî kelamın hem de yaratılan varlıkların mahiyetlerinin izahında vurgulanmıştır.

Kuranî yahut kevnî ayetlerde, “…elbette düşünen bir topluluk için deliller (ayetler) vardır,” buyurulur. (Bakara 164) Demek Kuran, inan sahiplerine ilahî bir bakış açısı kazandırmaktadır. Bu bakış açısını öğrenmek ve uygulamak şuurlu her Müslümana farz bir görevdir. Hiç olmazsa 54 Farz, bir bakış açısı geliştirebilmeleri için, erken yaşlarda her Müslüman çocuğuna öğretilmelidir. Bakış açısı bir yönüyle de paradigma demektir; İslam dinine mensup olduğumuz halde bakış açımız (paradigma) yeterince İslamî değildir.

Bakış açısı neden önemlidir? Çünkü baktığımız şeyle bakış açımıza göre ilişki kurmaktayız. Baktığımız yahut düşündüğümüz şeylerle kurduğumuz gerçeklik bakış açımızın ileri sürdüğü gerçeklik olmaktadır. Yani bir fail olarak, soyut yahut somut önermelere karşı takındığımız zihinsel durumun adıdır bakış açısı. Bakış açımıza göre bir şeye inanır yahut inanmayız, bir şeyi arzu eder yahut etmeyiz, bir şeyi tahmin eder yahut etmeyiz, bir şeyi hatırlar yahut hatırlamayız, yargılar yahut yargılamayız. Vb.

Çeşitli bakış açıları vardır: Hıristiyan bakış açısı, Musevî bakış açısı, Budist bakış açısı, laik bakış açısı, ateist bakış açısı, felsefi bakış açıları, sosyolojik, psikolojik, siyasi, ekonomik, geleneksel, kültürel vb. bakış açıları…

Bir Müslüman eğer zamanında sağlam dini bir bakış açısı kazanamamışsa çeşitli bakış açılarının etkisinde kalarak gerçeklik kurgusu oluşturacak ve büyük ihtimalle de hatalı davranıştan kurtulamayacaktır.

İlahî bakış açısı, kişide bir şey hakkında duygu, düşünce, tutum ve davranış ortaya çıkaran bakış açısıdır ve bir mümin için önemli olan bu tür bir bakış açısına ‘mutlaka’ sahip olmaktır.  Müslüman eğitimi bireylerine erken yaşlarda ‘Kuranî bakış açısını’ öğretmeyi önceleyerek gerçekleştirilmelidir.  

Rabbimiz Kuran’da emretmektedir: ‘Ey basiret sahipleri! İbret alın…’ (Haşr 2) Çünkü ‘görünenden görünmeyene ulaşmak, olayların dış yüzüne bakıp onların mahiyetini kavramak, olaylardan ders alıp davranışlarını buna göre düzenlemek,’ demek olan ibretin gerçekleşebilmesi için kişide dinî / Kuranî bakış açısının oluşması gerekir.  

Sonuç: Dünyaya ve kendimize dair tasavvurumuz yahut dünyaya ve kendimize olan erişimimiz, bakış açımıza bağlı gerçekleşir. Bakış açımız, üzerinde yürüdüğümüz bir yoldur. Kuranî bir kavram olarak ‘ayet’ ise, Allah’ın varlığına delalet eden açık alâmet, işaret, belirti, iz demektir. Kuran, Yaratıcı’nın sözü (kelam) olduğu gibi, varlık da Yaratıcı’nın fiilidir. İnsanda ilahî kelam ile fiil zuhur ettiğinde, dinî bakış açısı ortaya çıkacak ve kişi, ibret nazarıyla ‘varoluşa’ bakmış ve Allah Teâlâ’ya yönelmiş olacaktır.  

M. Talât Uzunyaylalı