Allah’ı Tesbih Etmek
سَبَّحَ لِلّٰهِ مَا فِي السَّمٰوَاتِ وَمَا فِي الْاَرْضِۚ وَهُوَ الْعَز۪يزُ الْحَك۪يمُ
“Göklerde ve yerdekilerin hepsi Allah’ı tesbih eder. O, üstündür, hikmet sahibidir.” (Saff 1)
Bu ayet, varlıkların Allah’ı tesbih etmesinin iki önemli manasını vurgular:
1. Gökler ve Yer Varlıklarla Doludur: Ayet, göklerde ve yeryüzünde sayısız varlık bulunduğunu belirtir. Bu varlıkların her biri kendi dilince Allah’ı tanımakta ve O’nu tesbih etmektedir.
2. Tüm Varlıkların Allah’ı Bilip Tesbih Etmesi: Göklerde ve yeryüzünde olan her şey, Allah’ı bilir ve O’nu tesbih eder. Bu bilginin insana ne şekilde aktarıldığını anlamak zor olabilir, fakat bu durum Allah’ın kudreti ve hikmeti ile alakalıdır.
Ayette geçen ‘sebbehe’ fiili, varlıkların iradi ve gayri iradi olarak Allah’a ibadet ettiklerini ifade eder. Bu durum, insanın bilerek yaptığı ibadetlerle, doğanın ve evrendeki diğer varlıkların bilmeyerek yaptığı ibadetleri kapsar. Kur’an-ı Kerim’deki şu ayetler bu durumu destekler:
– “Bizler, seni hamd ile tespih ediyoruz” (Bakara 30)
– “Akşam ve sabah, Rabbini överek tespih et” (Mü’min 55)
– “Gecenin bir kısmında ve secdelerin arkalarından O’nu tespih et” (Kaf 40)
– “Yedi gök, yerküre ve bunların içindekiler O’nu tespih ederler. Hiçbir şey yoktur ki, O’nu överek tespih etmesin; ancak siz onların tesbihlerini kavramıyorsunuz” (İsra 44)
– “Göklerde ve yerde olan herkes ister istemez Allah’a secde eder” (Ra’d 15)
– “Göklerde ve yerde bulunan tüm yaratıklar Allah’a secde ederler” (Nahl 9)
Bu ayetler, evrendeki her şeyin Allah’a olan bağlılığını ve O’na karşı olan sorumluluğunu vurgular. İnsanlar, namaz gibi belirli ibadetlerle Allah’a karşı sorumluluklarını yerine getirirler. Ancak, örneğin güneşin veya taşın nasıl ibadet ettiğini bilmemiz mümkün değildir. Bu durum, insanın kavrayışının ötesindedir ve Allah’ın büyüklüğünün bir göstergesidir.
Ayet ayrıca Allah’ın iki ismini öğretir: El Aziz ve El Hakim.
El Aziz: Bu isim, Allah’ın her şeye galip geldiğini ve O’nun eşsiz olduğunu vurgular. O’nun kudreti sınırsızdır ve hiçbir varlık O’na denk olamaz.
El Hakim: Bu isim ise, Allah’ın maddi ve manevi tüm varlıklara karşı yegâne hâkim ve müessir olduğunu ifade eder. O’nun hikmeti, evrendeki tüm düzeni ve dengeyi sağlar.
Sonuç: Kur’an-ı Kerim’de yer alan şu ayetler, Allah’ı tesbih etmenin önemini ve sürekli olarak yapılması gerektiğini belirtir: “Öyle ise akşama girdiğiniz zaman da, sabaha erdiğiniz zaman da tesbih Allah’ındır” (Rûm 17); “Sen Yücesin, senin bize öğrettiğinden başka bir bilgimiz yok” (Bakara 32). Allah’ı tesbih etmek, O’nun büyüklüğünü ve hikmetini tanımak ve sürekli olarak O’na şükretmek anlamına gelir. Bu, insanın yaratılışının ve varoluşunun temel amaçlarından biridir. Göklerde ve yeryüzünde olan her şey, bilinçli veya bilinçsiz bir şekilde Allah’a secde eder ve O’nu överek tesbih eder. Bu durum, evrendeki düzenin ve ahengin bir yansımasıdır ve insanın bu düzeni anlaması, Allah’a olan bağlılığını artırır.
M.Talat Uzunyaylalı
KURAN UFKU 