Haksızlığa uğrayan mümin Allah’tan
başkasından yardım isteyebilir mi?
وَقَالَ لِلَّذِي ظَنَّ أَنَّهُ نَاجٍ مِّنْهُمَا اذْكُرْنِي عِندَ رَبِّكَ فَأَنسَاهُ الشَّيْطَانُ ذِكْرَ رَبِّهِ فَلَبِثَ فِي السِّجْنِ بِضْعَ سِنِينَ
“İkisinden kurtulacağını, sandığı kişiye dedi ki: “Efendinin katında beni hatırla.” Fakat şeytan, efendisine hatırlatmayı ona unutturdu, böylece daha nice yıllar (Yusuf) zindanda kaldı.” (Yûsuf 42)
İmtihan yeri olarak yaratılan dünya gerek peygamberlere ve gerek sair insanlara vefasızdır. Eski zamanların hikmet erbabı dünya için “âlem-i kevn ü fesad” demişlerdir; bir taraftan vücuda gelip diğer taraftan da harap olan fâni âlem. Dünyanın bir başka sıfatı da ‘hayal aynası’dır! Dünyanın üzerinde bir ayna gibi, bir şeyler görünmekte sonra da yok olmaktadır. Dünya, bu özellikleri sebebiyle vefasız bir yer olarak kabul edilmiştir. Herkes de görmektedir ki bekası olmayan şeyin vefası yoktur! Dünya vefasız olmasına vefasızdır da yine de insan ona meftundur; illâ herkesin ‘benim!’ dediği bir dünyası vardır. Dünya öyle bir fenadır ki her gönlü avlamış ve ona bir beka tadı tattırmıştır; onun efsunlamadığı, avlamadığı insan nadirdir; nerede bir dert, nerede bir ah u zâr varsa, sebebi dünyadır. Kimi de dünyaya “arsa-yı mihnet” demiş; dert, eziyet ve zahmet yeri! Dünya hiç kimseyi ve hiçbir işi kararında ve kıvamında koymaz; bir ferahlık gösterirse peşine gelen elem yüzüdür. Zahmetsiz, eziyetsiz, dertsiz, belâsız bir dünya mümkün değildir.
Vefası ceketiyse cefası gömleği olan bu dünyadan, İftiraya kurban gitmiş, musibete uğramış, haksız yere zindanı boylamış Hz. Yûsuf da nasibini almıştır. Hz. Yûsuf’un elbette Rabbine tevekkülü sonsuzdur; fakat her peygamber gibi, nihayet o da bir insandır; uğradığı haksızlık sonucu, onun gönlünün de gamla dolması, kederlenmesi mümkündür? Elbette Hz. Yusuf zindanda dünyanın gamını ve mihnetini çekmiyordu; onun istediği dünya olsaydı zindanda olmazdı. O, uğradığı iftiradan müteessirdi; uzun yıllardır yattığı hapisten kurtulmak ve kendisiyle ilgili gerçeğin açığa çıkmasını istiyordu. Bu konuda dışarı çıkacak ve sarayda çalışacak olan zindan arkadaşından yardım istemesinde Rabbine karşı tevekküle, teslime, rızaya bir aykırılık yoktur; unutmamalı ki sebebe sarılmak da bir emr-i ilahidir.
Âl-i İmrân elli ikinci ayette “İsa, onlardaki inkârcılığı sezince: Allah yolunda bana yardımcı olacaklar kimlerdir? dedi. Havârîler: Biz, Allah yolunun yardımcılarıyız; Allah’a inandık, şahit ol ki bizler müslümanlarız, cevabını verdiler.” Hz. İsa ve Havârileri arasındaki bu diyalogdan yola çıkıp diyebilir miyiz ki, Hz. İsa niçin Allaha güvenmeyip çevresindeki insanlara “Allah yolunda bana yardımcı olacaklar kimlerdir?” diye soruyor; Hz. İsa niçin insanlara yöneliyor, onlardan kendilerine yardımcı olmalarını istiyor? Mâide suresinin ikinci ayetinde, “…iyilik ve takva üzere yardımlaşın, günah ve düşmanlık üzerine yardımlaşmayın…” ifadesi yer almaktadır. Hz. Yûsuf, zindan arkadaşından Melik’in yanında kendisini anmasını isterken, haşa, bir günah ve bir düşmanlık peşinde değildir; çabası, uğradığı haksızlıktan Allah’ın izniyle ve yarattığı sebeplerle kurtulmaktır. Hz. Yûsuf’un bu yöndeki girişimi yine onun zindandan kurtulmasını murat eden Rabbimizin yarattığı bir sebepten (zindan arkadaşları) öte değildir. Yoksa Hz. Yûsuf, her bakımdan bir sabır timsalidir ve sabretmek, Allah’tan yardım istemektir; Hz. Yûsuf’un teveccühü daima Rabbine olmuştur.
Sonuç: Burada esas olan vasıta/sebep değil, Hz. Yûsuf’un amelidir. Zulme uğrayan bir kişinin bu durumdan kurtulmak için teşebbüste bulunması (Allahüalem) Allahü Teâlâ’ya karşı bir tevekkülsüzlük değildir, aksine, neticeyi Allah’tan dileyerek ve bekleyerek, zahiri sebeplere sarılmaktır ki, Sünnetullaha ittiba etmektir.
M.Talât Uzunyaylalı
KURAN UFKU 