441. FİKİR / Mü’minûn

Rabbimizin üstümüzde yarattığı 7 yol nedir?

وَلَقَدْ خَلَقْنَا فَوْقَكُمْ سَبْعَ طَرَٓائِقَۗ وَمَا كُنَّا عَنِ الْخَلْقِ غَافِل۪ينَ

“Andolsun üstünüzde yedi yol yarattık. Biz yaratmaktan habersiz değiliz.” (Mü’minûn 17)

Müminûn suresinin 13-16 ayetleri şu şekildedir: “Andolsun biz insanı, çamurdan yarattık. Onu sağlam bir karargâhta nutfe haline getirdik. Nutfeyi alaka/aşılanmış yumurta yaptık. Alakayı, et haline soktuk. Eti kemiklere çevirdik. Kemikleri etle kapladık. Sonra onu insan haline getirdik. Yaratanların güzeli Allah yücedir. Siz, ölecek ve kıyamet gününde diriltileceksiniz.”

Surenin devamı olan on yedinci ayetti ise, “Andolsun üstünüzde yedi yol yarattık. Biz yaratmaktan habersiz değiliz” buyrulmaktadır. Ayetin sonundaki ‘habersiz’ manası verilen Arapça “gafilin” ifadesi Türkçemize de geçmiştir. Gafilin sözlük anlamı şöyledir: Dikkatsiz, ilgisiz, kayıtsız, unutucu, tedbirsiz, aymaz, ihmalci, dalgın.

13-16 ayetlerde insanın yaratılış evreleri dikkatimize sunuldu. Tabiat unsurlarının aşama aşama geliştirilerek, ruhun da verilmesiyle, insanın ortaya çıkışı izah edildi. Bu sürecin her bir aşaması ilim, kudret ve hikmettir; gafletin en küçüğü işin içine girse insanın hilkati bir anda bozulurdu. Oysa her varlık muhteşem bir şekilde yaratılmaktadır.

Ayette geçen 7 yol ifadesine bilginlerin çoğu “gökler” anlamını vermiştir. Bu takdirde, insanın yaratılışında olduğu gibi, evrenin yaratılışına da dikkat çekilerek, varlıkların yaratılması ve evrendeki düzenin bir gaflet eseri olmadığı, kendiliğinden yahut doğanın bir icadı olarak değil, ilim, kudret ve hikmet eseri olarak, Allah’ın yaratmasıyla var olduğunu gösterir. Bazı Kuran yorumcuları ise 7 yolun insandaki, “görme, işitme, tatma, koklama, dokunma, akıl ve kalp (vahiy/ilham)” yolları olduğunu ifade etmiştir. Bu takdirde, 13-16’ncı ayetlerin bir devamı olarak, 17. ayetteki 7 yol ifadesi, insanın eşsiz hilkatine dikkat çekmiş olur. İnsan ruhu, insanın manevi göğü/arşı ise bu takdirde, 7 yol ifadesi işarı bir mana olarak, Kuran’da zikredilen nefsin yedi mertebesi; nefs-i emmare, nefs-i levvame, nefs-i mülhime, nefs-i mutmainne, nefs-i radiyye, nefs-i mardiyye ve nefs-i kâmile olarak da değerlendirilebilir.

Sonuç: İnsan; göklerin ve yerin özetidir; insan, maddî ve manevî varlığıyla evreni ve melekût âlemini cami bir manadır. Rabbimiz, insanın maddî hilkati ve ruhî varlığında, yaratılış mertebelerini toplamıştır denilebilir.    

M.Talât Uzunyaylalı