543. FİKİR / Sebe

Süleyman Mabedi inşaatında cinlerin istihdamı!

وَلِسُلَيْمٰنَ الرّ۪يحَ غُدُوُّهَا شَهْرٌ وَرَوَاحُهَا شَهْرٌۚ وَاَسَلْنَا لَهُ عَيْنَ الْقِطْرِۜ وَمِنَ الْجِنِّ مَنْ يَعْمَلُ بَيْنَ يَدَيْهِ بِاِذْنِ رَبِّه۪ۜ وَمَنْ يَزِغْ مِنْهُمْ عَنْ اَمْرِنَا نُذِقْهُ مِنْ عَذَابِ السَّع۪يرِ

“Sabah gidişi bir aylık mesafe, akşam dönüşü yine bir aylık mesafe olan rüzgârı da Süleyman’a (onun emrine) verdik ve onun için erimiş bakırı kaynağından sel gibi akıttık. Rabbinin izniyle cinlerden bir kısmı, onun önünde çalışırdı. Onlardan kim emrimizden sapsa, ona alevli azabı tattırırdık.” (Sebe 12)

Sebe suresinin devam eden on üçüncü ayetinde ise “Onlar (cinler) Süleyman’a kalelerden, heykellerden, havuzlar kadar (geniş) leğenlerden, sabit kazanlardan ne dilerse yaparlardı. Ey Davud ailesi! Şükredin. Kullarımdan şükreden azdır!” buyurulmaktadır.

Cin, görülmeyen varlık anlamındadır. İslam bilimcileri cinleri, meleklerden ve insan ruhlarından ayrı, maddi yönleri bulunan, fakat ruhsal yönleri ağır basan varlıklar olarak kabul etmişlerdir. Cinlerin insanlar gibi itaate ve isyana kabiliyetleri vardır. Bu nedenle Kuran onları da insanlar gibi, sorumlu varlıklar olarak tanımlamıştır.

İslami inanışta Hz. Muhammed (sav)’in cinlerin de peygamberi olduğu, onların iman ve ibadetle sorumlu tutuldukları; öte yandan yiyip içtikleri, erkeklik dişlik halle olduğu, çoğalıp öldükleri kabul edilmiştir.

Cinlerin, Sebe suresinin on dördüncü ayetinde, gaybı bilmedikleri de açıklanmıştır: “Mukadder ölümünü hükmettiğimiz zaman da sopasını yiyen kurttan başka hiçbir mahlûk, öldüğünü bildirmedi onlara; yere yıkılınca anlaşıldı ki cinler, gizli olan şeyleri bilselerdi aşağılatıcı azap içinde kalıp durmazlardı.”

Cinlerin Hazreti Süleyman için çalışmaları meselesine gelince: bunun, Allah’ın bir dilemesi sonucu gerçekleştiği yorumu genel kabul görmüştür.

Kâinatın (varlık âlemi) ‘Esmâ ilminin’ bir tecellisi olduğu gerçeğinden hareket edildiğinde, ‘esma ilmine’ sahip kimselerin, Allah’ın izniyle, cin gibi, varlık türleriyle temas kurabilecekleri, rüzgâr vb. tabii kuvvetleri, bir ulaşım aracı gibi kullanılabileceği, ifade edilmiştir. (Bkz. Muhyiddin İbnü’l Arabî, Hal’u’n Na’leyn Şerhi, s. 600)

Sonuç: Bu ayetler ve ilgili diğer Kuran ayetleri; ‘cin âlemiyle’ ilgili bazı fikirler edinip sorular ileri sürmemize imkân vermektedir: Hazreti Süleyman için ‘Süleyman Mabedi’ başta olmak üzere, saray, çeşitli sanatlı yapılar ve süs eşyaları yapan, ayrıca cam türü şeffaf malzemeleri kullanabilen cinlerin fizik özelliklerinin nasıl olduğu, bu bilgilere nereden sahip oldukları, eşyaya form vermeye fıtri bir kabiliyetle mi sahip oldukları, bu becerilerini kendi sosyal ve kültürel yaşantılarına yansıtıp yansıtmadıkları, beşeri medeniyetin ortaya çıkmasında tarihi bir rollerinin bulunup bulunmadığı gibi, akla çeşitli sorular da getirmektedir.

(M. Talât Uzunyaylalı)