Öğretmenin kim? Rabbimizden öğrenenler şaşırmaz!
فَاكْتُبُوهُ
“…onu yazın…” (Bakara 282)
Bakara Suresi’nin 282 Ayeti Kerimesinde şöyle buyrulmaktadır: “Ey iman edenler, belirli bir süre için borçlandığınız zaman onu yazınız. Aranızdan bir kâtip doğru olarak yazsın, kâtip Allah’ın kendisine öğrettiği gibi yazmaktan kaçınmasın, yazsın. Üzerinde hak olan borçlu da yazdırsın ve Rabbi olan Allah’tan sakınsın, ondan hiç bir şeyi eksiltmesin. Eğer, üzerinde hak olan borçlu, düşük akıllı ya da zaaf sahibi veya kendisi yazmaya güç yetiremeyecekse, velisi dosdoğru yazdırsın. Erkeklerinizden de iki şahit tutun; eğer iki erkek yoksa şahitlerden rıza göstereceğiniz bir erkek ve biri şaşırdığında öbürü ona hatırlatacak iki kadın da olur. Şahitler çağırıldıkları zaman kaçınmasınlar. Onu, borcu az olsun, çok olsun, süresiyle birlikte yazmaya üşenmeyin. Bu, Allah katında en adil, şahitlik için en sağlam, şüphelenmemeniz için de en yakın olandır. Ancak aranızda devredip durduğunuz ve peşin olarak yaptığınız ticaret başka, bunu yazmamanızda sizin için bir sakınca yoktur. Alış-veriş ettiğinizde de şahit tutun. Yazana da, şahide de zarar verilmesin. Aksini yaparsanız, o, kendiniz için fısk, zulüm ve günahtır. Allah’tan sakının. Allah size öğretiyor. Allah her şeyi bilendir.”
Ayeti kerimede فَاكْتُبُوهُ “…onu yazın…” emriyle Müslümanların ekonomik faaliyetlerinin yürütülmesinde ortaya çıkma ihtimali olan ihtilaflı konuların adalete ve hakkaniyete uygun bir şekilde çözüme kavuşturulması için yapılan işlemlerin yazılması ve şahitlerin yanında işlemin gerçekleştirilmesi istenmektedir.
‘Biz kardeşiz, akrabayız veya birbirimizi yıllardır tanıyoruz, birbirimize güveniyoruz, yazıya, şahide ne gerek var!’ şeklindeki bir yaklaşım, tecrübeyle de sabittir ki, doğru değildir. Yazı delildir. İnsan unutabilir, eksik hatırlayabilir ama ortada yazılı bir belge, hele bir de şahitler varsa, ihtilaflı meselenin halli çok daha kolay olacaktır.
Fakat elde yazılı bir belge yoksa o vakit ortada sadece tarafların iddiaları kalır ki bu da hakkı ortaya çıkarmaya yetmeyebilir. Hatta ihtilaflı konu çözülemediği takdirde, küskünlükler, düşmanlıklar, kavga gürültü ve öldürmelere varan ağır yeni sorunlar da ortaya çıkabilir. Âyette geçen اللّٰهُۜ وَيُعَلِّمُكُمُ – “Allah size öğretiyor” ifadesi, bilginin, hele yazılı bilginin önemini açıkça ortaya koymaktadır. Bilginin kaynağı Allah Teâlâ ise, o bilgi kesin bir bilgidir ve mutlak doğrudur. Kesin bilgiyi kullanan her insanın, dünyada, kendinin ve çevresindekilerin çıkarını, şahsiyetini ve hukukunu korumakta güçlü bir temele sahip olduğu kabul edilebilir.
Allah Teâlâ, insanlara, yaptıkları ekonomik faaliyetleri kayıtlı ve şahitli yapmalarını isterken aynı zamanda kendisi de insanın bütün yapıp etmelerini kâtip meleklerine yazdırmaktadır. Bu kayıtlara ‘Amel Defteri’ denilmektedir. İnsan ahirette amel defterindeki kayıtlar üzerinden hesaba çekilecektir. Allah Teâlâ, insanların bütün fiillerinin şahididir. Ayrıca, eğer, amel defterlerindeki bilgilere itiraz edilirse, insanın uzuvları konuşacak ve şahsın, sorgu konusu fiilleri, kendileri aracılığıyla yaptığına şahitlik edeceklerdir. Hatta gerekirse fiilin yapıldığı mekândaki eşya, nesne, ortaya gelecek ve onlar da şahsın o fiili yaptığına, şahitlikte bulunacaklardır.
كَاتِبٌ – Kâtip. Âyette üç yerde geçen kâtip ifadesi ise yazan, kayıt tutan manasındadır. Borç veya alacak ya da bir sözleşme, işlem her ne ise, kâtip bu işlemin kayıtlarını tutacak kişi demektir. Noter işlemleri, çek, senet vb. evraklar ve resmi kayıtlar Rabbimizin, ‘…yazın’ emrinin günümüzdeki görünümü olarak kabul edilebilir.
Sonuç: Rabbimiz kayıtlarımızı tutuyor, biz de kişisel kayıtlarımızı yazılı olarak tutmalıyız. Bu anlamda günlük tutmanın bile pek çok faydası vardır. Fakat ne yazık ki Müslümanlar olarak yazılı kayıt konusunda yeterince duyarlı davranmamaktayız. Oysa ‘Söz uçar, yazı kalır’ ifadesi malumdur ve önemli bir hakikatin ifadesidir. Muallim-i Hakiki olan Rabbimizden öğrenenler, işlerini kayıtlı kuyutlu yapanlar, sırat-ı müstakim üzere yaşar ve inşallah öyle de ölürler.
KURAN UFKU 