İyilik-kötülük bizim kendi fiilimizdir!
ذَلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيكُمْ وَأَنَّ اللّهَ لَيْسَ بِظَلاَّمٍ لِّلْعَبِيدِ
“İşte bu, sizin ellerinizle işlediğiniz günahların karşılığıdır. Çünkü Allah kullarına haksızlık edecek değildir.” (Âl-i İmrân 182)
Ayette geçen أَيْدِيكُمْ – eydi-küm / sizin elleriniz, demektir. Bu metaforik bir anlatımdır. El/eller ifadesi insanın kesbine/menfi yahut müspet kazancına işaret etmektedir. Mecaz yoluyla insanın günah ve sevabına el sözcüğü memba kılınmaktadır. O halde önceden uyarılmış insanın kendi seçiminin bir sonucu olarak menfi bir durumla yüzleşmesi kişinin kendine yaptığı bir zulmüdür. Tarlasına ne ekmişse onu biçmiş, sütüne ne doğramışsa kaşığına o gelmiştir. Yoksa ‘Allah kullarına asla haksızlık etmiş değildir!’.
Dünyanın sınav yeri olması sebebiyle insan hafif şiddetteki hadiselerle olduğu kadar mal ve can kaybı gibi daha ağır hadiselerle de sınava tabii tutulabilmektedir. (Aynı süre 186. ayeti.) Bu durumda insanın duygu, düşünce, tutum ve davranışını ortaya koyma şekli sınavın niteliğini ortaya çıkarmaktadır. (Kuldaki iradeyi, tercihi gösteren el’in fiilidir.)
İradî fiiller dışındaki; ölümler, depremler, sel baskınları, kasırgalar, kıtlık vb. tabii afetler gibi sosyal çürüme, ahlâkî çöküş, sevgi ve saygısızlık hâlleri de doğrudan birer sınav sorusudur. Başa gelenin bir sınav olduğu fark edilip Allah teâlânın kulunda görmeyi istediği ve sevdiği muttakice (takva üzere), muhsince (iyilik ve güzellik üzere), sabırlıca (öfkeye mağlup olmayarak), mutetahhirce (niyet ve amel temizliğini seçerek), muksitce (adil davranarak) ve tevvâbînce (kendini de kusurlu görüp pişmanlık duyarak) davranılması durumunda insan kendi eliyle sâhil-i selâmete adımını atmış, cennetin yolunu tutmuş olur. Aksi kör kuyularda nefs-i emmâre yılanıyla baş başa kalıp cehennemî bir azaba duçar olmaktır ki, yine bu da kişinin kendi eliyle kendini düşürdüğü bir durumdur.
Sonuç: “Allah yolunda harcayın. Kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayın. Her türlü hareketinizde dürüst davranın. Çünkü Allah dürüstleri sever.” (Bakara 195); “İşte bu, ellerinizle yaptığınız yüzündendir, yoksa Allah kullara zulmedici değildir.” (Enfâl 51); “Başınıza gelen herhangi bir musibet, kendi ellerinizle işledikleriniz yüzündendir…” (Şûrâ 30)
M. Talat Uzunyaylalı
KURAN UFKU 