İyilik Allah’tan kötülük insandan!
مَّا أَصَابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللّهِ وَمَا أَصَابَكَ مِن سَيِّئَةٍ فَمِن نَّفْسِكَ وَأَرْسَلْنَاكَ لِلنَّاسِ رَسُولاً وَكَفَى بِاللّهِ شَهِيدًا
“Sana iyilikten her ne gelirse Allah’tandır, kötülükten de sana ne gelirse o da kendindendir. Biz seni insanlara bir elçi olarak gönderdik; şahit olarak Allah yeter.” (Nisâ 79)
Mâ esâbeke min hasenetin – Sana gelen iyilikler Allah’tandır. Âyette geçen hasane sözcüğüne Türkçe iyilik manası verilmiştir. Allah’ın rızasına uygun işler hayırlı ve güzeldir. Hasenelerin hepsi Allah’ın kullarına bir ikramıdır. Biraz sonra izah etmeye çalışacağız, varlık baştan sona iyilik üzerine yaratılmıştır.
Ve mâ esâbeke min seyyi-etin femin nefsike – Kötülükten de sana ne isabet ederse o kendindendir. Seyyie: Fenalık, çirkinlik, suç ve günah demektir. Dince yasaklanan tutum ve davranışlar, seyyiedir.
Allah’ın insanlığa verdiği büyük hasane-iyilik, peygamberliktir. Peygamberlik müessesesi, ilahidir ve bir iyilik hareketidir. Bütün peygamberler insanlığın iyiliği için çalışmışlardır. Allah, Hz. Muhammed’i âlemlere rahmet olarak gönderdi. Rahmet; Acıma, esirgeme, bağışlama, şefkat gösterme, demektir. Peygamberler ruh kurtarıcıdır, Allah’ı tanıtarak bunu yaparlar. İmanla tanışan kalp rahmet dairesine girmiş olur. Onu Allah esirger, bağışlar, maddi ve manevi nimetler verir.
Allah teâla şer yaratmamıştır. Varlık, a’dan z’ye rahmet dairesidir. Mesela İnsan: Bedenindeki eşsiz güzellik, aklı ve hafızası, benzersizdir. Konuşması, görmesi, işitmesi, tatması, kudreti, ilmi, hayali, rüyası hep rahmettir.
Cansız varlıklar: Uzay, yıldızlar, güneş, iyilik üzere hareket eder. Bir yerde düzenin olması orada rahmetin olduğunu gösterir. Dünya ve ondaki hayat bir mucizedir. Dağlar, denizle, ırmaklar, su kaynakları, mevsimler, rüzgârlar, bulutlar, insan için iyilik mahzenidir. İnsanın aleyhine hareket eden bir varlık yoktur.
Bitkiler: Allah, sayısız bitki ve ağaç yaratmıştır. Elma, armut, üzüm, nar, muz, incir, kavun, karpuz, salatalık, kiraz, vişne, insana bir iyiliktir. Patates, soğan, sarımsak, ıspanak, tere, domates, pazı, mercimek, nohut, pirinç, fasulye, iyiliktir. Allah, insanı çeşitli meyve ve sebzeyle beslemektedir.
Hayvanlar: Allah, sayısız büyük küçük hayvan yaratmıştır. İnekler, öküzler, koyunlar, keçiler, atlar, eşekler insana hizmet eder. Kimi insanı sırtında taşır, kimi etini sütünü insana verir. Denizler, sular, balık doludur, hepsi insan içindir. Tavuklar etini yumurtasını insana ikram ederler. Bülbüller, kanaryalar, kumrular, insanlara konser vermekle meşguldür! Domuz, kurt, çakal, timsah, insandan uzaktadır. Fil, aslan, kaplan, maymun ormanda yaşar.. Sineğinden yılanına onların da insana faydaları vardır..
Melekler hayırdır: İslam inancında manevi varlıklar da insanlarla ilgilidir ve onlar da büyük rahmettir, baştan sona iyiliktir. Cebrail aleyhisselamın görevi peygamberlere vahiy getirmektir. Allah’ın emir ve yasaklarını peygamberlere getiren Cebrail bir nevi öğretmendir.Mikail aleyhisselam kâinattan ve dünyadan sorumludur. Emrinde sayısını Rabbimizin bildiği kadar melek vardır. Tabiat kanunları dediğimiz gerçekte ilahi kanunlardır ve bu kanunların yönetimi Mikail’e bağlıdır. Bu mübarek Meleğin ve ona bağlı sonsuz görevli meleğin işi hayat denilen mucizeyi Allah’ın kanunlarına göre devam ettirmektir. Unutmamalı ki güneş durduk yerde yanmıyor, ağaçlar durduk yere meyve vermiyor. Hepsini koyduğu kanunlara bağlı olarak Allah teâla yaratıyor.İsrafil aleyhisselam büyük bir rahmettir. Yeniden diriliş kanunları ona emanettir. Sûr’a üfleyecek ve ebedi hayat başlayacak. Azrail aleyhisselam büyük bir rahmettir. Allah’ın ölümle ilgili kanunlarının yönetimi ona aittir. Kişisel öykülerimizi bir yana koyup soğukkanlılıkla hele bir düşünelim. Ölüm ne büyük bir nimettir, ne büyük bir iyiliktir. Melekler gibi şeytan ve ona bağlı kuvvetler de bir başka ilahi sıfatın tecellisidir. İnsanın mükemmelleştirilmesinde onların da vazifeleri vardır.Derin düşünüldüğünde şeytaniyette dahi pek çok fayda gözükür.
Ve mâ esâbeke min seyyi-etin femin nefsike – Kötülükten de sana ne isabet ederse o kendindendir. Allah teâla, rakı, şarap çeşmesi akıtmadı. Alkollü içkileri insan yaptı, Allah yarattı. Alkolün kötülüğünü insan kendi fiili olarak başına sardı. Allah kadını yarattı, fahişeliği insan seçti. Din, az yemeği emretti, insan çok yiyip obez oldu. Allah, vadileri yarattı, insanlar dere yataklarına ev yaptı. Sonra da sel gelip canlarını mallarını götürdü. Allah ticareti helal kıldı, faizi haram. İnsan faizle, tefecilikle kardeşini sömürdü. Allah barışı emretti, insanlar öldürmeyi tercih etti. Allah adaleti emretti, insanlar zulmü seçti. Allah iyiliği emretti, insanlar kötülüğü şiar edindi. Allah yalandan men etti, insan yalanı tercih etti. Dağa tırmanan vahşi hayvanla karşılaşabilir, ormanın içine dalanın karşısına ayı çıkabilir. Allah insanı akıllı ve gözü açık yarattı ki iyiyi ve kötüyü görsen. Vb. Allah insanları melekler gibi yaratmadı, iyiliği veya kötülüğü seçebilmeleri konusunda serbest bıraktı. İnsanlar iradelerini kullanarak iyiliği veya kötülüğü seçerler. Ahirette bunun sonucuna göre karşılığını görürler. İyiliği yahut kötülüğü tercih edenler Allah’ın adaletiyle karşılaşırlar.
Kaza ve kader: İnsanın başına durduk yerde de bir iş gelebilir. Bir kurşun isabet edebilir, bir araba çarpabilir. Bu hâller insanların seçimleri olarak gerçekleşmez. Din de bu tür durumlar kaza ve kader kabul edilir. Bu Allah’ın bir hükmü ve takdiridir. Zahiren şer gibi gözükse de adl-i ilahi esastır. Şerden de nice nice hayırlar çıkmaktadır. İrademiz dışında başımıza gelen hadiselerin hikmeti vardır. İnsan tedbirle bunlara mani olamaz. “Yeryüzünde size isabet eden hiçbir musibet yoktur ki daha önceden bizim yazmış olduğumuz bir kitapta bulunmasın. Bu Allah için çok kolaydır.” (Hadid Sûresi 22)
Her iş Allah’ın takdiri ve yazmasıyla olmaktadır. İnsanın vazifesi Allah’ın emir ve yasaklarına uygun yaşamaktır. İçki, sigara içmeyen, fuhuş pisliğine bulaşmayan, faizle alış-veriş yapmayan, diğer emir ve yasaklara uyan insanı Allah korur. Aksi durum zaten kötülükleri tercih etmektir.
Sonuç: İslam inancında hayrı ve şerri yaratan Allah’tır. İnsan iyiliği yahut kötülüğü kendine sıfat yapar. Kul o sıfatın yapanı, Allah ise yaratanıdır. Haliyle insan iradesi kapsamındaki olaylardan sorumludur. İnsanın arzuları ve istekleri vardır, bunların peşinden gider. Arzuları hakkında düşünür, kararlar verir ve uygular. Allah, insanı bir şey yapmaya zorlamaz. İnsanlar özgür iradeleriyle seçimler yapar. Allah’tan başka kudret sahibi yoktur. Her varlığı ve onların fiilini Allah yaratır. Dünya insanın mektebidir, iyilik ve şer karşısındaki tutumu insanı belirler. Meselenin eğitim ve ahlaki boyutu da önemlidir. Neyin iyilik neyin kötülük olduğu dinî eğitimle anlaşılır. Bu yüzden aile ve okullar ahlakî eğitime önem vermelidir. İyiliklerin önemini anlayıp şükredenler cennete gider. Sonsuz nimetlere kör olanlar ise cehennemi boylar.
KURAN UFKU 