260. FİKİR / A’raf

Rahmet denizse azap onun içinde bir adadır.

وَاكْتُبْ لَنَا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الآخِرَةِ إِنَّا هُدْنَا إِلَيْكَ قَالَ عَذَابِي أُصِيبُ بِهِ مَنْ أَشَاء وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ فَسَأَكْتُبُهَا لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَالَّذِينَ هُم بِآيَاتِنَا يُؤْمِنُونَ

“Bu dünyada da bizim için iyilik yaz, ahirette de… Biz sana yöneldik. Dedi ki: Azabım dilediğim kimseye dokunacaktır. Rahmetim ise her şeyi kapsamıştır; onu özellikle: erdemli bir hayat sürenlere, zekatı verenlere ve ayetlerimize inananlara yazacağım.” (A’raf 156)

Musa aleyhisselamın duasına Allah Teala yukarıdaki ayetle cevap vermiştir. Bu ayet-i kerimede büyük bir müjde vardır: ‘Rahmetî vesiat kulle şey’in…’, ‘Rahmetim her şeyi kuşatmıştır.’ Allah’ın rahmetinin her şeyi kuşattığının delili nedir? Bizim müşahademiz altındaki yer yüzü ve gökler öncelikle rahmet dairesini bize gösteren birer imkan olarak en büyük delildir. Göklerdeki manevi varlıkları göremiyoruz; fakat dünyayı, ayı, güneşi, gezegenleri, yıldızları ve galaksileri görüyoruz. Maddi varlıkların bir düzen ve denge içinde hayatlarını sürdürmesi onların her birinin Allah’ın kudret elinde olduklarını bize gösterir. Maddenin atomik yapısı ve duyularımızla gördüğümüz kütlesi kendi içinde muhteşem bir düzene tabidir. Cisimlerin kendiliklerinden bir form kazanması, zaman ve mekan boyutunda anlamlı bir yer işgal etmesi ve belli bir hayata sahip olması, akılsız fikirsiz maddi varlıkların bir işi değildir, rahmeti her şeyi kuşatan Allah’ın bir icadı ve fiilidir.

Yine gözün ışıkla, midenin toprakla, ciğerin havayla, kulağın sesle, dilin tatla, üremenin nefisle ilişkileri hep rahmet dairesinin hayret verici tezahürleridir. Güneş, su, toprak, hava saf rahmettir; envayı çeşit bitki, meyve, sebze, et, süt, yumurta, yağ, bal birer rahmettir.  Dünyada ve onun üzerinde yaşayan insan, hayvan ve bitki türleri ‘Rahmetî vesiat kulle şey’in…’, ‘Rahmetim her şeyi kuşatmıştır.’ ifadesinin birer esrarlı özneleridir. Her varlığın, bir elmadan bir insana,  suretinin olması, insan ve hayvan türlerinin suretlerinin yanında siretlere sahip olmaları, insan, hayvan, bitki… hem tek tek hem topyekun bir hayata ve düzene sahip olmaları, her canlıya kendine uygun bir üreme ve beslenme düzeni verilmesi; özellikle hayvanların, iklimlere ve mekana göre vücutlarının hazırlanması, uyutulmaları, uyanmaları; insan ve hayvanlarda kendi yavrularına, akrabalarına ve birbirlerine karşı gösterdikleri sevgi, saygı, merhamet vb. binlerce detay varlığın rahmet denizinde yüzdüğünün ispatıdır.

Sahip olduğu hiçbir özellik insanın, hayvanın, bitkinin kendi yeteneği, aklı ve emeğiyle elde ettiği bir kazanım değildir. Toprağı yaratan bulutları toprağa çeşme yapmıştır… İnsanlara takılan organlar ve verilen akıl gibi manevi imkanlar, her birinin mahiyeti ve kozmik bütünle olan hayret verici ilişkisi gösteriyor ki, ‘Rahmetî vesiat kulle şey’in…’, ‘Rahmetim her şeyi kuşatmıştır.’ ilahi kanunu, zerresinden kürresine kadar, her varlığın zahirini ve batını, sureten ve sireten,  kamilen kuşatmıştır.

Rahmet dairesinin haricinde bir şey yoktur; derin düşünülse cehennemin dahi rahmeti gösterir bir hilkat olduğu anlaşılır. Mesela her mücrime suçuna göre bir cehennem cezası verilmesi bir adalet olduğu gibi bir merhamet göstergesidir. Ekseri mücrimin cehennemlerde topluluklar halinde bulunacak olması da bir cehennem sosyolojisi meydana getirir ki, bir rahmettir. Cehennem kişisine cehennem hayatına dayanma gücü, cehenneme uygun fıtrat ve fizik beden verilmesi de yine birer rahmettir.

Sonuç: Allah’ın kainatına ve bu kainattaki varlıklarına bakıldığında her bir varlığın bizzat kendisinin ve bağlı olduğu alemin idaresinin bir rahmet idaresi olduğu görülür. Allah’ın azabı ise sadece inkarcı, asi, günahkar kişilere özgüdür; cehennemler onlar için hazırlanmış özel bir yaşama bölgesidir. Rahmet bütün varlığı içine alan sonsuz bir denizse azap onun içinde korsan ruhlular için hazırlanmış bir adadır.

M. Talât Uzunyaylalı