292. FİKİR / Yûnus

Tiran ve adamları

ثُمَّ بَعَثْنَا مِن بَعْدِهِم مُّوسَى وَهَارُونَ إِلَى فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ بِآيَاتِنَا فَاسْتَكْبَرُواْ وَكَانُواْ قَوْمًا مُّجْرِمِينَ

“Sonra bunların ardından Firavun’a ve onun önde gelen çevresine Musa’yı ve Harun’u ayetlerimizle gönderdik. Fakat onlar büyüklendiler. Onlar suçlu-günahkâr bir kavimdi.” (Yûnus 75)

Stalinlerin, Leninlerin, Maoların, Hitlerlerin, Mussolinilerin, çağdaş tiranların yahut demokrasi, cumhuriyet adı altında, korkutma siyasetiyle kitlelere hükmeden liderlerin, zulümlerinde daime bir yandaş ordusu vardır. Bunlar, ülkenin hükümte çevreleri, ordusu, hukuk adamları, polisleriyle iş dünyası ve basın gibi taraftarlardır. Bu taraftarlar zümresi rejimden beslenirler. Kurulu düzene yöneltilen her eleştiriyi aynı zamanda kendilerine yönelmiş sayar, ilahî mesajı yahut eleştirel sesi, rejimle birlikte hareket ederek, boğmaya çalışırlar. Bu çevrelerin elinde tutukları hesapsız servetleri, iktidarları, debdebeli ve tantanalı yaşama biçimleri, kendilerini kibirli kılmıştır. Toplumun alt kesimlerine karşı büyüklenirler. Ülkenin yönetimi, ister demokrasi olsun, ister tiranlık olsun, çıkar çevreleri için iki temel ayrım vardır: Yönetenler ve yönetilenler. Yönetenler, daima yönetilenlere hükmeder. Yönetilenler yönetenlerin dinindendir. Öyle olmak zorundadırlar! Çünkü onlar üstündür! Yönetilenlerin içinden bir güç çıkar da kendilerine ‘din öğretmeye’ yahut ‘akıl vermeye’ kalkarsa ya da söz ve fiille çıkarlarını tehdit ederse, onu sözle, yasayla, güçle derhal boğarlar.

Firavun’a ve onun halkına gönderilen Hz. Musa ve Harun da, her peygamber gibi, gönderildiği toplumda, bu şekilde, hem ülkenin başındaki tiran tarafından, hem de tiranın çevresinde oluşmuş çıkar çevresi tarafından, tepkiyle karşılandı. Halk da korkusundan, tiranın ve adamlarının yanında gözüktü.

Yûnus 78’de, “Dediler: Sen, yeryüzünde büyüklük ikinize kalsın diye, atalarımızı üzerinde bulduğumuz şeyden bizi çevirmek için mi bize geldin? Biz size asla inanmayız.” “Ataların yolu” kurulu düzen demektir. Tarih boyunca görülmüştür ki, otoriteden (kurulu düzenden) beslenen çevreler, elde ettikleri statülerin ve çıkarların tehdit edildiğini düşündükleri her eylem ve düşünceye amansız düşman kesilmişlerdir. Firavun ve çevresindeki üst düzey bürokrasi ve varlıklı kesim, Hz. Musa ve Harun’un yürüttüğü tebliğ faaliyetini kendilerine yönelmiş bir tehlike olarak görmüş, her iki peygamberi, ülkenin düzenini değiştirip yönetimi ele geçirmek ve çıkar çarkını sahiplenmekle suçlamışlardır. Kalplerinde iman aydınlığı oluşmadığından, mesajın ilahî manasını kavrayamamış, mesajı dünyevî bir amacın aracı olarak görmelerine yol açmıştır. Bu zihniyet günümüzde de hak-batıl mücadelesi şeklinde sürüp gitmektedir.

Yûnus suresinin 83’ncü âyette yer alan, “Firavun ve adamlarının işkence ve baskısından korktukları için Musa’ya, halkından ancak bir kaç kişi inandı. Firavun, yeryüzünde haddi çok aşan bir tiran idi,” ifadeleri, çıkar çevrelerinin otorite ile daima işbirliği yaptığını, halkın ise güç çevrelerinin yapacağı kötülükten korktuğunu, vicdanlarında bir uyanma olsa bile, hakkı kabule yanaşmamalarında, bu korkunun önemli bir etkisi olduğunu bize gösteriyor. Şüphesiz, otoriteden korkan sadece halk değildir, yönetime yakın çevreler de halk kadar belki halktan daha fazla otoriteden korkar. (Stalinlerin, Leninlerin, Maoların, Hitlerlerin, Mussolinilerin yahut çağdaş tiranların muhalifi olmayı kaç üst düzey bürokrat ya da büyük çıkar çevresi kişisi, ‘iş dünyası’, göze alabilir?)

Sonuç: “Mele’-i Firavn” ortak bir tipolojinin adıdır. Parolaları şudur: Çıkar için her tirana ubudiyet! Bu uğurda hakkı haykıran her kişiye karşı da amansız husumet!.. Haktan yana olmayan herkes imtihanı kaybetmiştir. Kahrolsun Kuran’ın karşısında duran bütün güçler; nitekim onlar üç günlük dünyada zulm ile abad olsalar da, değil mi ki ebedî hayatı kaybetmiş cehennem halkı olmuşlardır. Bahtiyarlar ise, zulüm görseler de, Hak’tan yüz çevirmeyen kimselerdir; onlar da cennette ebedî bir hayat kazanmışlardır.

M.Talât Uzunyaylalı