366. FİKİR / İsrâ

Kader;  iyi-kötü amellerin sonucudur!

وَكُلَّ اِنْسَانٍ اَلْزَمْنَاهُ طَٓائِرَهُ ف۪ي عُنُقِه۪ۜ وَنُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ كِتَاباً يَلْقٰيهُ مَنْشُوراً

“Biz, her insanın kuşunu (işlediklerini, yaptıklarını) kendi boynuna doladık, kıyamet gününde onun için açılmış bir kitap olarak önüne çıkarırız.” (İsrâ 13)

İsrâ surenin on dört ve on beşinci âyetlerinde konu şu şekilde açıklanmıştır: “Kitabını oku! Bugün sana hesap sorucu olarak kendi nefsin yeter.”;  “Kim hidayet yolunu seçerse, bunu ancak kendi iyiliği için seçmiş olur; kim de doğruluktan saparsa, kendi zararına sapmış olur. Hiçbir günahkâr, başkasının günah yükünü üslenmez. Biz, bir peygamber göndermedikçe (kimseye) azap edecek değiliz.”

Ayette geçen “tâirahu/kuşunu” lafzına “kader” anlamı verilmiştir.  Bu, Kuran ifadesinden ilham alınarak, kuş ifadesi kültürümüze,  ‘başına talih kuşu kondu’; ‘başına devlet kuşu kondu’; deyimleriyle geçmiştir. Başa ‘talih kuşunun konması’ işlerin yolunda gitmesi ve rahat bir hayat yaşanması demektir. İsrâ on beşince ayette görüldüğü üzere, rahat bir hayat yaşama imkânı ise kişinin hidayet yolunda göstereceği gayrete bağlı olarak elde edilecektir.

Atasözlerinde ve deyimlerde insanın kimi duygu, düşünce, tutum ve davranışı kuş imgesiyle açıklanmıştır. Örneğin; bülbülün çektiği dil belası; bülbülü altın kafese koymuşlar ah vatanım demiş; bir çöplükte iki horoz ötmez; horoz ölür gözü çöplükte kalır; kanatsız kuş uçmaz; karga kekliği taklit edeyim derken kendi yürüyüşünü şaşırmış; leyleğin ömrü laklakla geçer; yuvayı yapan dişi kuştur; yırtıcı kuşun ömrü az olur; şahin, sinek avlamaz; serçeden korkan darı ekmez; kartala bir ok değmiş, o da kendi yeleğinden yahut baykuş gibi bakma, seni leylek getirdi, atmaca gibi başımda dolaşıyor vb. ifadeler, insan eylemlerinin insanı belirlediği gerçeğini açık etmektedir.

Sonuç: İnsan yaptığından sorumludur. Dünyada böyle olduğu gibi ahrette de böyle olacaktır. İyi kötü kötü niteliklerimiz, iyi kötü yargılarımız kaderimizi belirlemektedir. İnsan bilincinin Kuran buyrukları doğrultusunda gerçekleştireceği tüm edimler/ameller, insana her iki âlemde mutluluk sağlayacak yegâne yol ve yöntemdir. ‘İyi talih, kötü talih; iyi şans, kötü şans’ kişinin seçimlerinin bir sonucudur. Buğday ekenin darı hasat ettiği görülmüş bir şey değildir! Her eylem bir sonuç doğurur; kişi duygu, düşünce, tutum ve davranışlarına Kuran’ı kılavuz kılarsa, bir sınavdan ibaret olan dünya hayatını oldukça rahat bir şekilde yaşayabilecek ve kişi, ahrette önüne açılacak amel kitabının kendisi tarafından yazıldığını görecektir.

M.Talât Uzunyaylalı