Kişiyi Allah’tan uzaklaştıran arkadaş kötü arkadaştır!
وَقَيَّضْنَا لَهُمْ قُرَنَٓاءَ فَزَيَّنُوا لَهُمْ مَا بَيْنَ اَيْد۪يهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَحَقَّ عَلَيْهِمُ الْقَوْلُ ف۪ٓي اُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمْ مِنَ الْجِنِّ وَالْاِنْسِۚ اِنَّهُمْ كَانُوا خَاسِر۪ينَ۟
“Biz onlara birtakım arkadaşlar musallat ettik de onlar önlerinde ve arkalarında ne varsa hepsini bunlara süslü gösterdi. Kendilerinden önce gelip geçmiş olan cinler ve insanlar için azap onlara da gerekli oldu. Kuşkusuz onlar hüsrana düştü.” (Fussilet – 25)
Birbirine yardım etmek, konuşmak, dertleşmek, paylaşmak, birbirini dinlemek, birbirine güç vermek vb. ifadelere anlatılan arkadaşlığı yücelten ve küçülten pek çok tanım yapılmıştır. Haliyle iyi arkadaş da söz konusudur kötü arkadaş da.
Şu bir gerçektir: Herkesin arkadaşı kendisi gibidir. Mevla’na Hazretleri, ‘her kuş kendi cinsine binlerce kanatla uçar, gider’ der. İyiler iyiliği, kötüler kötülüğü süslü görür ve süslerine doğru koşarlar! Kişi neyi isterse Rabbimiz de onu o şahsa yakınlaştırır.
Çağımızda manevi eğitim azaldı. Haliyle iyi-kötü, doğru yanlış gibi kavramlar, modern toplumda göreceli kavramlar haline geldi, getirildi. Bir söz, bir eylem, iyi kötü ekseninde değerlendirildiğinde, hemen, ‘neye göre yanlış, kime göre doğru?’ ifadeleriyle karşı çıkılıyor.
Oysa her toplum gibi Türk toplumu da bir dini inanca sahiptir ve her toplum değer yargılarını inancından elde eder.
İslam inancının kaynağı Kuran ve Sünnettir. Müslümanların değer yargılarının kaynağı, dini inanışlarıdır. Toplum, dini değerleri aile, eğitim ve sosyal çevre yoluyla edinir. Maneviyat eğitimi almamış insan, beş duyu hazlarının ardına düşecek, kendi eğilimine göre arkadaş çevresi edinecektir. İnsanın sosyal çevresi kimlerden oluşursa, kişi, çevresindekilerin duygu, düşünce, tutum ve davranışlarına uygun bir hayatı yansıtır. Değer yargılarına sahip çevreye mensupsa kişi de iyilik aksi durumda kişide kötülük gözükür. Bu yargı, yüzde yüz bir kesinlikle gerçekleşir anlamı taşımaz, fakat büyük ölçüde çevre kişiyi belirler.
Hazreti Ali’nin arkadaş çevresine yaptığı atıf ünlüdür: “Bana arkadaşını söyle sana kim olduğunu söyleyeyim.” Demek kötü kişiyle arkadaşlık, kötülükle arkadaşlıktır. Körü körüne sosyal çevreye uymaması için, kişinin iman sahibi olması ve manevi eğitim alması gerekir. İmanlı ve manevi eğitimli kişi, iyiliği ve kötülüğü hisseder ve anlar.
Sosyal çevre, kötülükleri bir yaşama biçimi haline getirmiş olsa da, çoğu kez, manevi eğitimli kişi, çevreye uymaz. Eğer manevi eğitimi yeterli ise, kişi kötü arkadaş çevresinden zamanla uzaklaşır ve doğru arkadaş edinir.
Kişi, manevi eğitimi sayesinde, kötü arkadaşla kaybettiği en büyük şeyin, Allah sevgisi olduğunu anlar. Manevi eğitimi, kendisine bu kaybı yaşatan arkadaş çevresinden kişiyi eninde sonunda uzaklaştırır.
Sonuç: Bireyi ve toplumu kötülükten uzaklaştırmanın yolu etkili manevi eğitimi artırmaktır. Sigara paketinin üzerine hangi uyarıcı yazı yazılarsa yazılsın, hangi ürkütücü görsel konulursa konulsun, kişi etkili manevi eğitimden yoksunsa, sigarayla olan arkadaşlığının sonucunu hissetmeyecektir; çünkü sigara içmekten aldığı haz henüz zararını ona hissettirmemektedir. Fiziken zararını hissettiğinde, örneğin akciğer kanseri olduğunda, çoğu insan gibi o kişi de sigarayı bırakacaktır, fakat kötü arkadaş yapacağını yapmıştır!
Maneviyat, insan, madde vb. şeylerdeki kötülüğü bize, dilimizin sıcağı soğuğu hissetmesi gibi, hissettirir. İşte Kuran ve Sünnet eğitimi demek olan manevi eğitimi almış insan, kendi nefisi hakkında bilgi edinmiş ve Hak Teâlâ’yı tanımış olduğundan, kötü söz söyleyip kötü eylemlerde bulunsa bile, pişman olup iyilik yoluna seçecektir.
Zaten başka nasıl olabilir ki, Allah’ı sevenler, bu sevgiyi hissedenler, kötülüklerin kaynağı olan haramlardan nefret eder ve Allah’ı sevip O’ndan çekinmelerine engel teşkil eden arkadaş çevresinden zamanla uzaklaşır.
Aksi takdirde, ayetin son bölümündeki hüküm gerçekleşir: Öncekiler gibi çağımızın insanının yaşam biçimi de kâr etmemiş, kişilerin hayatı iflasla sonuçlanmış olur ki, bunun ahiretteki karşılığı cehennemdir.
M: Talat Uzunyaylalı
KURAN UFKU 